Przypuszcza się, że rolę w etiopatogenezie odgrywa wiele czynników. Zlicza się do nich stres, czynniki psychiczne, nadmierny rozrost flory bakteryjnej, zaburzenia funkcji motorycznej jelit, infekcje przewodu pokarmowego oraz nieodpowiednią dieta (zbyt mała ilość błonnika pokarmowego).
Najczęstszymi objawami są:
uporczywe bóle brzucha, nasilające się szczególnie po spożyciu pokarmu- biegunki bądź zaparcia lub naprzemienne ich występowanie
- gazy i wzdęcia brzucha
- burczenie i wrażenie przelewania się treści pokarmowej w jelitach
- nudności i zgaga
- wymioty
- śluz w stolcu
- zaburzenia cyklu miesiączkowego
- bóle głowy
- rozdrażnienie
Wyróżnia się postać biegunkową, zaparciowa oraz mieszaną (biegunki na przemian z zaparciami). Jeśli chcemy prawidłowo leczyć IBS powinniśmy wiedzieć, która z tych trzech dolegliwości nam doskwiera. Jednym z elementów leczenia obok farmakoterapii oraz psychoterapii jest leczenie żywieniowe. Najważniejsza jest tu odpowiednia dieta, która dopasowana jest do naszych potrzeb, preferencji, ale przede wszystkim uwzględnia podstawowe objawy choroby. Pomaga przy tym łagodzić dolegliwości i zmniejszać ich skutki uboczne.
Pierwszym krokiem, który powinien podjąć każdy cierpiący na IBS jest eliminacja z diety pokarmów, których nie toleruje, czyli takich, których spożycie powoduje dolegliwości w postaci bólu brzucha, biegunek czy zaparć. Każdy z chorych odmiennie reaguje na ten sam produkt spożywczy, dlatego dieta musi być dostosowana bardzo indywidualnie.
Postać biegunkowa charakteryzuje się występowaniem powyższych objawów z przewagą lub wyłącznym występowaniem biegunek. Wymaga ograniczenia błonnika nierozpuszczalnego. Jego źródłem są pełnoziarniste produkty zbożowe. Unikać należy także warzyw strączkowych, które mogą nasilać objawy, gdyż są bogate w związki gazotwórcze oraz błonnik. Z diety eliminujemy produkty ciężkostrawne, bogate w tłuszcze zwierzęce (smalec, baranina, wieprzowina, tłuste części wołowiny, baleron, kiełbasy, salami, tłuste wędliny, sery topione, żółte, pleśniowe), a także kwaśnych, niedojrzałych owoców, ostrych i drażniących przypraw, napojów gazowanych oraz alkoholu.
Ponadto należy zadbać o spożycie odpowiedniej ilości płynów i produktów mlecznych z zawartością korzystnych dla zdrowia bakterii probiotycznych: kefiry, zsiadłe mleko, maślanki, jogurty. Z warzyw i owoców należy wyeliminować te o dużej ilości pestek lub w czasie obróbki ich pozbawić. Podobnie ze skórką. Wybierajmy produkty dojrzałe a także przecierane (są łatwiej strawne).
Produkty zalecane w biegunkach to te bogate w pektyny, mające zdolność absorbowania wody i w ten sposób zmniejszajce biegunkę, czyli:
- ryż,
- marchew,
- dynia,
- jabłko tarte,
- banany.
Postać zaparciowa, z przewagą lub wyłącznym występowaniem zaparć, wymaga zastosowania diety bogatoresztkowej. Charakteryzuje się ona dużym udziałem błonnika pokarmowego, pochodzącego z warzyw i produktów zbożowych. Należy sięgać po pełnoziarniste pieczywo, kasze, ryż, otręby, suszone owoce, buraki, szpinak, ziemniaki.
Należy pamiętać, że błonnik moze powodować wzdęcia, dlatego jego ilość musi być także dokładnie dostosowana do stopnia tolerancji tego składnika przez organizm. Można także stopniowo zwiększać jego i
lość , np. zastąpić biały ryż brązowym, który jest bogatszy we włókno pokarmowe.
Jeśli oprócz zaparć cierpisz na wzdęcia, unikaj produktów je nasilających, czyli warzyw strączkowych (groch, fasola, bób, soja) i kapustnych (kalafior, kapusta, brokuły), a także napojów gazowanych. Niektórzy mogą również źle reagować na węglowodany proste, zwłaszcza fruktozę. Takie osoby powinny unikać bananów, winogron, jabłek, gruszek oraz dań z miodem.
Bez względu na to jaka postać IBS jest dominująca, do diety warto wprowadzić fermentowane produkty mleczne bogate w bakterie probiotyczne (jogurty, kefiry), zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz wyeliminować produkty, po których występują dolegliwości. Ponadto w obu postaciach choroby należy z umiarem spożywać potrawy tłuste: wieprzowina, podroby, potrawy smażone oraz używki: kawa, herbata.
Jeśli cierpimy na postać mieszaną, występującymi biegunkami i zaparciami, dietę dostosowujemy do aktualnych objawów. W przypadku biegunek, stosuje się dietę, jak w postaci biegunkowej, natomiast w czasie zaparć - jak w postaci zaparciowej.
